Jerzy Speil
Jerzy Speil urodził się 25 kwietnia 1949r. w Molnej. Edukacje rozpoczął w rodzinnej miejscowości w wieku 6 lat, a następnie kontynuował w szkole w Ciasnej.
Jerzy Speil - klęczy, pierwszy od lewej, wśród uczniów szkoły w Molnej
Jerzy Speil, czwarty od lewej wśród uczniów szkoły w Ciasnej
Od 1963r. był uczniem Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza, w którym to pod okiem profesora Józefa Kacalskiego rozwijał swoje zainteresowania astronomiczne będąc członkiem szkolnego klubu astronomicznego.
Fragment artykułu z magazynu regionalnego "Nad Wartą" z 1965r.
Po zdanej maturze rozpoczął studia na Uniwersytecie Wrocławskim na Wydziale Nauk Przyrodniczych w Instytucie Geografii. Po ukończeniu studiów w 1971 roku podjął pracę w tworzonym wówczas Obserwatorium Geofizycznym w Książu (obecnie Obserwatorium Sejsmologicznym w Książu) w którym pracował aż do śmierci.
Jerzy Speil - podczas zajęć z młodzieżą
W listopadzie 1978 roku Jerzy Speil wyruszył na III Wyprawę Antarktyczną na Stację Arctowskiego. Wrócił z niej dopiero w styczniu 1980r.
Stacja Arctowskiego zimą 1980r, kiedy przebywał w niej Jerzy Speil
W podzięce za prace jaka wykonał podczas wyprawy uhonorowano Speila - nadaniem jednego z przylądków na Wyspie Króla Jerzego nad Zatoką Mackellara - jego nazwiskiem.
Wyspa Króla Jerzego z zaznaczonym Przylądkiem Speila
W lipcu 1985 roku Jerzy Speil (jako sejsmolog) wziął udział tym razem w VIII Wyprawie Polarnej i zimowaniu na Stacji w Hornsundzie na Spitsbergenie.
Członkowie VIII wyprawy - w górnym rzędzie, czwarty od lewej Jerzy Speil
Jako pracownik Obserwatorium Geofizycznego udzielał się w dziedzinie popularyzacji wiedzy z zakresu sejsmologii, geografii fizycznej, klimatologii, meteorologii i astronomii. Prowadził wykłady popularnonaukowe w ramach Dolnośląskiego Festiwalu Nauki, a także zajęcia z dziećmi i młodzieżą w ramach projektu Eduscience.
Jerzy Speil podczas zajęć zorganizowanych
dla członków Koła Naukowego Studentów Geografii im. Juliana Czyżewskiego - 2014r.
Jednak jego największą pasją były obserwacje astronomiczne.
Legitymacja Jerzego Speila
Dokonywał ich w każdym miejscu i gdy tylko pozwalała mu na to pogoda i czas. Szczególnie interesowały go obserwacje wizualne gwiazd zmiennych. Dokonał ich olbrzymia liczbę (żaden obserwator w Polsce nie osiągnął takiego wyniku) - było ich w sumie aż 55 371 dla 198 gwiazd. Za obserwacje, które przesłał do bazy danych AAVSO z roku 2001 i 2002 został uhonorowany w 2001r. nagrodą American Association of Variable Star Observers (organizacji zrzeszającej obserwatorów gwiazd zmiennych z całego świata).
Jerzy Speil i jego teleskopy
Jerzy Speil był także jednym z nielicznych ludzi w Polsce, którym udało się zanotować tak dużą ilość momentów zakryć gwiazd przez Księżyc (1176). Był członkiem Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii i Czeskiego Towarzystwa Astronomicznego. Te drugie w 2008r. uhonorowało go nagrodą za przekazanie do tamtejszej bazy 22 tyś obserwacji gwiazd zmiennych.
Jerzy Speil otrzymuje nagrodę od Czeskiego Towarzystwa Astronomicznego - 2008r.
Jerzy Speil prowadził bardzo zdrowy tryb życia. Aktywnie uprawiał sport: biegi długodystansowe i przełajowe, oraz jeździł na rowerze. Zmarł niespodziewanie 19 lutego 2015r. i został pochowany na cmentarzu w Sierakowie.
Jerzy Speil
W 2013r. grupa nauczycieli: p.Niwergol, p.Ożarowski, p.Banduch wraz z uczniami klas II Liceum im. Adama Mickiewicza wybrali się do Książa - w ramach projektu "Edusience" gdzie osobiście poznali pana Jerzego Speila i wzięli udział w zajęciach przez niego przeprowadzonych.
Jerzy Speil, drugi od lewej, wśród nauczycieli lublinieckiego LO - 2013r.
Jerzy Speil podczas zajęć z uczniami LO w Lublińcu - 2013r.
Tak o Jerzym Speilu wspomina, jako przyjaciel i współpracownik - pan Leopold Stempowski: "Jerzy Speil był geografem; pracę magisterską pisał z meteorologii i był naszym najlepszym meteorologiem. Z zamiłowania był astronomem więc niebo interesowało go w dzień i w nocy. Swoje dzienne badania poświęcił obserwacji plam na Słońcu a w nocy obserwował Gwiazdy Zmienne oraz zakrycia gwiazd przez Księżyc. Obserwacje prowadził najczęściej w zimie, kiedy były długie noce. Często w środku nocy W projekcie edukacyjnym EDUSCIENCE był czołowym dydaktykiem dzieląc się z młodzieżą swoją ogromną wiedzą z zakresu swoich obserwacji. W pracy zawodowej zajmował się interpretacją zapisów sejsmicznych wstrząsów zarejestrowanych w Obserwatorium w Książu. Wyjątkowa dokładność i pracowitość sprawiła, że był uważany za znakomitego specjalistę w tym zakresie. ."
Jerzy Speil w obiektywie Leopolda Stempowskiego
Udało się także porozmawiać z osobami, które wspólnie z Jerzym Speilem były członkami koła astronomicznego w LO, które prowadził profesor Józef Kacalski. Tak o tamtych czasach opowiada pan Andrzej Kumor: "W roku szkolnym 1964/1965 jako uczeń klasy X-tej zapisałem się z Jerzym Speilem i Pawłem Stobrawą do koła astronomicznego. Pamiętam jak z okazji zakupu teleskopu w listopadzie 1964r. odwiedziła naszą szkołę - Telewizja Katowice nagrywając krótki film o obserwatorium (możliwe że w archiwach TVP jest ten film). Udzielaliśmy tam z profesorem fizyki panem Kacalskim wywiadu o działalności koła. To było wielkie wydarzenie dla naszej szkoły."
Na podstawie:
Wojciech Kujawa - Służba Bezpieczeństwa w krainie śniegu, 2014r.
Wikipedia
Nad Warta 1965r.
Wspomnienia - Maria Banduch
Wspomnienie - Leopold Stempowski
Wspomnienie - Stefan Speil
Wspomnienia - Andrzej Kumor
https://walbrzych.naszemiasto.pl/jerzy-speil-nie-zyje-mial-66-lat/ar/c1-3288165
http://var2.astro.cz/e-perseus-detail.php?id=1227136212
http://www.sopiz.ptma.pl/jerzy-speil-1949-2015/
http://www.knsg.uni.wroc.pl/wyjazd-szkoleniowy-do-stacji-sejsmologicznej-w-ksiazu/
https://hornsund.igf.edu.pl/o-stacji/wyprawy/
https://data.aad.gov.au/aadc/gaz/display_name.cfm?gaz_id=116656