Lubliniec - Ocalić od zapomnienia

Autor: Piotr Serafin

Wszyscy w Lublińcu kojarzą przedwojennego właściciela Kochcic hrabiego Ludwika Karola von Ballestrema. Myślę, że warto napisać kilka słów również o jego przodkach. Ballestremowie to niemiecka rodzina arystokratyczna, która wywodzi się z północnych Włoch.

Po lewej herb Ballestremów. Sufit jednej z sal pałacu w Pławniowicach.

Wojna, kariera oraz miłość. Te trzy elementy stały za tym, że pojawili się na naszej ziemi. Praprzodkiem śląskiej linii Ballestremów był Giovanni Battista Angelo Ballestrero, syn Marco Conte Ballestrero di Montalengho z Conte Astii i hrabianki Klary Róży Frichingnano di Castellengo.

Giovanni Battista Angelo Ballestrero

Urodził się w Turynie w 1709 roku i swoją przyszłość postanowił związać z wojskiem, co już wtedy było tradycyjnym zajęciem męskich potomków europejskich rodzin arystokratycznych. Początkowo zaciągnął się do armii księcia Saksonii-Weimaru. Dosyć szybko zasymilował się z nowym środowiskiem, a od 1730 roku zaczął posługiwać się zniemczoną formą swojego nazwiska - Johann von Ballestrem.

Portret Johanna von Ballestrema w pałacu w Pławniowicach

W 1732 roku wstąpił do elitarnej jednostki regimentu cesarskiego, w której z czasem został mianowany na stopień pułkownika. W 1740 roku rozpoczął służbę w III regimencie huzarów i jako żołnierz armii pruskiej uczestniczył w wojnach śląskich. W 1748 roku objął dowództwo nad szwadronem stacjonującym w Gliwicach. Po zwycięstwie Fryderyka II nad Habsburgami i zajęciu Górnego Śląska przez Prusy Johann von Ballestrem postanowił tu pozostać. Powodem tego była miłość do Marii Elżbiety Augusty, córki starosty toszecko-gliwickiego, barona Franciszka Wolfganga von Stechow.

Pomnik Johanna przed pałacem w Pławniowicach

Ojciec wybranki Johanna był właścicielem majoratu, w którego skład wchodziły majątki w Pławniowicach, Rudzie Śląskiej i Zabrzu Biskupicach. W 1798 r. całość odziedziczył najstarszy syn Johanna i Marii Elżbiety von Ballestrem, po wymarciu męskiej linii rodu von Stechow, a rezydencja w Pławniowicach stała się wtedy siedzibą rodową Ballestremów.

Kolejne pokolenia inwestowały w silnie rozwijający się wówczas górnośląski przemysł, udanie pomnażając majątek. Warto również dodać, że to u nich w 1801 roku znalazł zatrudnienie słynny Karol Godula.

Karol Godula

Ten późniejszy przemysłowiec i bohater historii o śląskim Kopciuszku pracował dla Ballestremów aż 27 lat, będąc zarządcą ich majątku. Do jego największego rozkwitu doszło jednak nieco później, już za czasów hrabiego Franciszka II Ksawerego von Ballestrema (1834-1910).

 Franciszek II Ksawery von Ballestrem

Młody Franz Xaver a jakże by inaczej, również postawił na karierę wojskową, służąc w armii cesarskiej. Jednakże podczas wojny francusko-pruskiej (1870–1871) tak nieszczęśliwie spadł z konia, że musiał zrezygnować ze swoich początkowych planów. Został politykiem, wstąpił do Partii Centrum i jako jej śląski przywódca, stał się powszechnie znany w całych Niemczech.

Franciszek II Ksawery von Ballestrem, polityk

Udaną karierę polityczną, której zwieńczeniem był wybór jego osoby na przewodniczącego niemieckiego Reichstagu, potrafił pogodzić z talentem do pomnażania ogromnej fortuny. Celnie inwestował w śląskie huty i kopalnie, a przy tym przeznaczał również spore fundusze na cele socjalne. Hrabia zakładał szpitale, szkoły, przedszkola oraz bezpłatne biblioteki.

Rezydencja Ballesremów w Pławniowicach

Starał się o fundusze dla wdów i osieroconych dzieci. Organizował dla pracowników i ich rodzin koncerty, spotkania teatralne, zajęcia sportowe i rekreacyjne oraz wczasy wypoczynkowe. W 1910 r., roku swojej śmierci zatrudniał ich już 5 759, wobec 1340 w roku 1885. Wymagania wobec zwykłych pracowników, kadry kierowniczej sprawującej nadzór, wobec siebie i swojej najbliższej rodziny były jednakowe dla wszystkich.

Pamiątkowe zdjęcie Ballestremów przed pałacem w Pławniowicach

Franz Xaver Graf von Ballestrem, jako praktykujący katolik, szerzył tolerancję wobec innych wyznań chrześcijańskich. Zabezpieczył finansowo wszystkich sześciu synów, gdyż każdemu z nich podarował majątek ziemski. Jednym z nich był nasz „kochcicki grof” Ludwik Karol von Ballestrem, któremu przypadł w udziale majątek w Kochcicach.

Pałac von Aulocków w Kochcicach stał się własnością Ballestremów

Na podstawie:

„Ziemia Lubliniecka” mr. 3.2013 – art. Marzeny Koza

http://muzeum.gliwice.pl/pl/wystawa/rodzinny-splendor-wizerunki-i-kolekcje-ballestremow-w-zbiorach-muzeum

https://kulturstiftung.org/biographien/ballestrem-franz-xaver-graf-von-2

https://www.slaskie.travel/article/1016442/sladami-ballestremow-z-plawniowic

https://gazetacz.com.pl/przodkowie-ostatniego-dziedzica-kochcic6980/

https://fotopolska.eu/ 

https://tuudi.net/poznaj-historie-karola-goduli-krola-cynku/