Dostrzegalnia astronomiczna
W 1952r. w Liceum Ogólnokształcącym im. Adama Mickiewicza, za sprawą nauczyciela fizyki i astronomii (uczył także języka angielskiego) Józefa Kacalskiego powstało Młodzieżowe Koło Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii.
Grono pedagogiczne Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza w 1954/1955r
Profesor Józef Kacalski stoi pierwszy po prawej stronie na samym dole
Uczniowie w ramach zajęć koła początkowo mogli przeprowadzać obserwacje nieba tylko w pogodne wieczory. Następnie udało się pozyskać na potrzeby koła lunetkę pryzmatyczną, a następnie teleskop szkolny.
Być może taki teleskop,
wyprodukowany przez Polskie Zakłady Optyczne w 1958r. właśnie na potrzeby szkół
W 1957r. w czasie obserwacji przez uczniów najjaśniejszej w tym czasie komety Arenda-Rolanda pojawił się pomysł, by w szkole powstała dostrzegalnia astronomiczna, która by uatrakcyjniła zajęcia i umożliwiła dokładniejsze obserwacje takich zjawisk jak obserwowana właśnie kometa. Na razie jednak uczniowie musieli się zadowolić wycieczkami organizowanymi przez szkołę do Planetarium Chorzowskiego, które otwarto kilka lat wcześniej (w grudniu 1955r.).
Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika w latach 1956-1957
Do pracy nad obserwatorium przystąpiono dwa lata później w 1959r., a projekt powstania takiej pomocy naukowej został zgłoszony do Kuratorium Oświaty - jako eksperyment pedagogiczny. Koszt budowy postrzegalni miał wynieść 100 tyś. złotych. Gdy w listopadzie 1960r. szkołę wizytował kurator Suchowski obserwując prace przy dostrzegalni podkreślał, że w jego opinii, będzie to pierwsze szkolne obserwatorium w Polsce. Prace przy budowie szły bardzo powoli. Było to związane i z niesumiennością i niedokładnością wykonania, jak i ze sposobem pomagania/wspierania - gdyż jak to bywało w tamtych czasach, pomagał każdy kto chciał i mógł(w ramach czynów społecznych). Plany obserwatorium dostarczyło środowisko astronomów skupione wokół obserwatorium w Opolu, jego ściany wznosili pracownicy Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Budownictwa Terenowego w Lublińcu, zaś kopułę o średnicy 3,5 metra - wykonały Lublinieckie Zakłady Metalowe (szkielet kopuły na dach wciągnęli za pomocą ciągników żołnierze jednostki wojskowej). Dzięki Kaletańskim Zakładom Celulozowo Papierniczym można było szczelinę kopuły zamykać i otwierać, a także obracać całą kopułą - za pomocą elektrycznego napędu.
Kopuła szkolnego obserwatorium, a przed nią prof. Augustyn Demarczyk,
nauczyciel fizyki i wicedyrektor
By w pełni cieszyć się z dostrzegalni brakowało jeszcze odpowiedniego teleskopu, na niego pasjonaci astronomii musieli jeszcze zaczekać. Tymczasem z tarasu wokół kopuły uczniowie dokonywali obserwacji gwiazd, mgławic, planet, księżyca, a także plam na słońcu, a także wykonali obrotową mapę nieba. Uroczyste otwarcie obserwatorium miało miejsce 21 listopada 1961r. zaś 2,5 roku później uczniowie i prof. Kacalski mogli cieszyć się z teleskopu wykonanego przez warszawski oddział Polskiego Towarzystwa Astronomicznego. W pracach nad teleskopem brał udział inż. Konstanty Czetyrbok.
Konstanty Czetyrbok - konstruktor lublinieckiej aparatury astronomicznej
Był to teleskop typu Cassegraina o średnicy 25 cm i ogniskowej 380 cm, ustawiony na żelbetonowym korpusie, z głowicą paralaktyczną i trzema okularami do powiększeń (zakup teleskopu był możliwy dzięki finansowemu wsparciu młodych ludzi przez zakłady lublinieckie).
Zdjęcie planetarium z 1961r. zamieszczone w Gazecie Lublinieckiej
Dostrzegalnia astronomiczna została udostępniona zainteresowanym mieszkańcom. W jeden dzień pod opieką nauczycieli fizyki i członków kółka można było obserwować niebo, będąc gościem obserwatorium.
Tak zajęcia z panem Kacalskim wspomina jeden z jego uczniów - pan Andrzej: "Astronomia, podobnie jak propedeutyka filozofii nauczana była w klasie maturalnej. Do obserwacji potrzebne było pogodne niebo; Lubliniec wtedy jeszcze nie był tak rozświetlonym miastem, więc warunki do obserwacji były lepsze niż teraz... Najlepiej pamiętam pierwsze zajęcia: prof. Kacalski zebrał nas na podwórku szkolnym i objaśniał położenie gwiazdozbiorów oraz ich nazw. Na zajęcia przychodził - kto chciał; nie były obowiązkowe. Pan profesor(w mojej skromnej opinii) był jednym z niewielu wykładowców, do których słuchania nie trzeba było się zmuszać. W kopule obserwacyjnej zbieraliśmy się także pod nieobecność Profesora."
Teleskop w lublinieckiej postrzegalni astronomicznej
Gdy pan Józef Kacalski został wicedyrektorem szkoły, opiekę nad dostrzegalnią powierzono pani Marii Krupskiej, nauczycielce fizyki. Pan Andrzej Majczyna wspomina: "Zobaczenie w obserwatorium na własne oczy księżyców Jowisza zrobiło na mnie wrażenie i zapadło w pamięci do dzisiaj". W 1997r. na łamach Nowin Lublinieckich tak o dostrzegalni pisze sama pani Maria Krupska: "W naszym obserwatorium możemy oglądać zaćmienia słońca i księżyca, komety, obserwujemy księżyce Jowisza, pierścienie Saturna, możemy podziwiać fazy Wenus. Ostatnio, 11 marca około godziny 19.30 obserwowaliśmy kometę Hale-Bopa. Były widoczne i główka i świetlisty ogon". W 1994r. dostrzegalnia astronomiczna przeszła generalny remont.
Pani profesor Maria Krupska w dostrzegalni astronomicznej w lublinieckim LO - 1997r.
Od 2003 roku Koło Astronomiczne "Cassiopeia""Cassiopeia" w Zespole Szkół nr 1 im. Adama Mickiewicza w Lublińcu prowadzi Adam Strzelczyk.
Pan Adam Strzelczyk - opiekun Koła Astronomicznego "Cassiopeia"
Zajęcia odbywają się głównie w szkole, ale obserwacje najczęściej prowadzone są na Górce Lipskiej lub przy leśniczówce lublinieckiej za obwodnicą.
Członkówie Koła Astronomicznego "Cassiopeia podczas obserwacji astronomicznych
Dzięki zaangażowaniu członków koła w 2007 roku w projekt Socrates Comenius, udało się zakupić nowy 11-calowy teleskop CELESTRON z systemem GoTo.
Obserwacje prowadzone za pomocą nowego teleskopu Celestron
Do rejestracji zdjęć uczniowie mają do dyspozycji profesjonalny aparat fotograficzny CANON z możliwością montażu do Teleskopu oraz kamerę CCD. Szkoła prenumeruje również miesięcznik „Urania". Od września 2011 r. wszyscy członkowie koła należą do KMO – Klubu Młodego Odkrywcy. Koło posiada swoją stronę internetową, na której zamieszcza nie tylko zdjęcia z zajęć - ale także fotografie obserwowanych obiektów (obecnie strona jest w trakcie przebudowy).
Kliknij poniżej by przejść na stronę
Tym razem to nie z dostrzegalni obserwowano niebo, tylko z nieba obserwowano dostrzegalnię:) Specjalne podziękowania dla autora zdjęć pana Łukasza Karnatowskiego.
Widok współczesny - dostrzegalni astronomicznej - luty 2022
W 2012r. podczas obchodów 90-lecia szkoły, na drugim piętrze budynku liceum, tuż przy wejściu do dostrzegalni, odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą Józefowi Kacalskiemu, a także jego małżonce - Marii Kacalskiej (także nauczycielki liceum - uczyła języka rosyjskiego).
Na podstawie:
Sebastian Ziółek - Historia budowy dostrzegalni astronomicznej Zespołu Szkół nr 1 im. Adama Mickiewicza w Lublińcu
Ziemia Lubliniecka 2015 nr 3, Tablice pamiątkowe - Sebastian Ziółek
Nowiny Lublinieckie z 5.04.1997r
Koło Astronomiczne "Cassiopeia" - Adam Strzelczyk
Nad Wartą - listopad 1965r.
Urania rocznik 1952r.
FotoPolska
Wspomnienia - Andrzej Szyper
Gwarek - 1973r.
Zdjęcia - Łukasz Karnatowski
Zdjęcia - Mateusz Zawadka