Średniowieczne Grodziska
Autor: Piotr Serafin
Niedaleko Łęczycy znanej z Zamku Królewskiego zbudowanego przez Kazimierza Wielkiego i legend o diable Borucie znajduje się niewielka wieś Tum. Ta z kolei słynie z romańskiej Kolegiaty wzniesionej w XII wieku, ale mało kto słyszał o znajdującym się tuż obok wczesnośredniowiecznym grodzisku i niezwykłym znalezisku w postaci srebrnego pierścienia księżnej Salomei (drugiej żony Bolesława Krzywoustego).
Kolegiata w Tumie widziana z perspektywy Grodziska.
Ostatnio, w kwietniu tego roku otwarto tam nową atrakcję turystyczną - rekonstrukcję fragmentu XIII wiecznego grodziska. Wszystkie te miejsca na pewno warto odwiedzić, ale w naszej najbliższej okolicy również znajdziemy podobne pamiątki, chociaż nie są tak wyeksponowane. W Woźnikach około 1 km na południe od rynku miasta, na wschodnim brzegu potoku Łana, w pobliżu cmentarza z zabytkowym drewnianym kościółkiem św. Walentego również znajdują się pozostałości po średniowiecznym grodzisku.
Zaznaczono Grodzisko w Woźnikach. Obok po lewej cmentarz i Kościół św. Walentego.
Do pierwszych odkryć na stanowisku w Woźnikach doszło około połowy XIX wieku, gdy wyrównywano teren cmentarza wokół kościółka św. Walentego przy użyciu ziemi czerpanej z kopca. Jak relacjonuje w swoich notatkach Józef Lompa, natrafiono wtedy na mur w kształcie komina z naczyniami glinianymi oraz trzy oszczepy i topór...
Grodzisko w Woźnikach.
Pierwsze znaleziska z tego terenu w postaci między innymi podków, toporów, grotów włóczni, ostróg, monet i licznych fragmentów ceramiki już w 1912 roku trafiło do nowo powstałego Górnośląskiego Muzeum Krajowego w Bytomiu oraz do muzeum w Gliwicach. Pierwsze profesjonalne badania archeologiczne miały tu miejsce w 1933 i 1934 oraz w latach powojennych i przyniosły dalsze znaleziska obiektów metalowych i ceramiki, które również można obecnie obejrzeć w bytomskim muzeum. Dzisiaj grodzisko w Woźnikach jest nieco zapomniane i ciężko je wypatrzeć pośród trzcin. Dużo lepiej jest widoczne "z lotu ptaka", porasta go bowiem trawa, a nie roślinność bagienna
Grodzisko. Kościół św. Walentego i cmentarz po prawej.
Autostrada w trakcie budowy
Następne grodzisko, znajduje się w Starych Tarnowicach, choć w przeciwieństwie do tego w Woźnikach zostało założone w centrum miejscowości, tuż obok Kościoła pw. św. Marcina.
Grodzisko w Starych Tarnowicach na mapie.
Grodzisko w Starych Tarnowicach zimą. W tle Kościół św. Marcina
Nieco bliżej Lublińca, w Kielczy za cmentarzem Kościoła pw. św. Bartłomieja można obejrzeć pozostałości XIII wiecznego, niedużego, drewniano-ziemnego założenia będącego najprawdopodobniej siedzibą rycerską.
Grodzisko w Kielczy.
Gródek jest na planie kolistym i ma średnicę ok. 25 m. Wysokość stożka – kopca wynosi ok. 5 m i porastają go wysokie drzewa oraz krzewy, a na szczycie stoi obecnie drewniany krzyż.
Grodzisko w Kielczy obecnie.
Gródki takie lokowano najczęściej na obszarach podmokłych, bagiennych w bezpośrednim sąsiedztwie niedużych cieków rzecznych, co zapewniało dostęp do wody i ograniczało dojście do obiektu, a przez to zwiększało jego obronność. Obiekt w Kielczy jest tu idealnym przykładem takiego założenia. Jeszcze inne udokumentowane i potwierdzone przez archeologów grodzisko zwane "Zamczyskiem" znajduje się na granicy Panoszowa i Wędziny. Niestety zachowała się tylko część, gdyż jego zachodnia połowa została rozorana i pochłonięta przez pole uprawne.
Grodzisko na granicy Panoszowa i Wędziny.
Widoczna jeszcze fosa i majdan.
Połowa grodziska zajęta przez pole uprawne.
Na podstawie:
Archeologia 20. Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu – mgr Wojciech Kawka
http://www.straznicyczasu.pl/
https://zabytek.pl/pl/obiekty/kielcza-grodzisko